Mniejszości etniczne w Polsce
Po drugiej wojnie światowej, emigracji Niemców, akcji Wisła i wyproszeniu większości Żydów Polska stała się krajem prawie jednonarodowym. Dziś mniejszości etniczne stanowią około 0,1 % ogółu społeczeństwa.
Już w I i II Rzeczpospolitej żyły obok siebie rozmaite grupy etniczne. 68 % ogółu społeczeństwa w dwudziestoleciu międzywojennym stanowili Polacy, 15 % Ukraińcy, 8,5 % Żydzi, Białorusini 3 %, Niemcy 2 %, ale zamieszkiwali Polskę również Rosjanie, Litwini, Romowie, Słowacy, Karaimi, Bojkowie, Łemkowie, Huculi, Ormianie i Tatarzy. Obecnie mniejszości etniczne, podobnie jak mniejszości narodowe zostały zdefiniowane i wskazane w Ustawie z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Mniejszość etniczną definiuje się jako grupę obywateli polskich, która jest mniej liczna od pozostałej części ludności, odróżnia się od pozostałych obywateli (językiem, kulturą lub tradycją) i dąży do zachowania swojej kultury. Przedstawiciele mniejszości powinni mieć świadomość własnej wspólnoty etnicznej wynikającej z uwarunkowań historycznych, przodkowie danej grupy zamieszkiwali obszar Polski od co najmniej 100 lat, a sama grupa nie powinna utożsamiać się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. Według ostatniego spisu ludności z 2021 roku mniejszości narodowe i etniczne w Polsce stanowią 1 404 773 mieszkańców, którzy zadeklarowali przynależność narodową lub etniczną inną niż polską. Ta grupa stanowiła 3,74 proc., jednak należy podkreślić, że przedstawicieli samych mniejszości etnicznych mieszka w Polsce znacznie mniej. W trakcie spisu, 35 684 obywateli Polski zadeklarowało inną przynależność etniczną. To oznacza, że ich udział w ogóle społeczeństwa kształtuje się na poziomie ok. 0,1 %. Najliczniejszą mniejszościową grupą etniczną w Polsce są Łemkowie. Ich liczba szacowana jest na 13607 osób. Nieliczni Łemkowie uważają się za osobny naród. Duża część uległa asymilacji, a niektórzy deklarują przynależność do narodu ukraińskiego. Należy jednak podkreślić, że język łemkowski jest w Polsce oficjalnie uznawany za odrębny. Łemkowie zamieszkiwali tzw. łemkowszczyznę, czyli Beskid Sądecki i Beskid Niski. W 1947 roku przeprowadzono jednak akcję „Wisła”, w wyniku której większość Łemków została przesiedlona do zachodnich województw. Obecnie najwięcej przedstawicieli społeczności łemkowskiej mieszka w województwie dolnośląskim. Tamtejsza mniejszość łemkowska liczy 5491 przedstawicieli. W pozostałych województwach liczby te są następujące:
1. województwo małopolskie: 2197,
2. województwo lubuskie: 1668
3. województwo mazowieckie: 734,
4. województwo podkarpackie: 713,
5. województwo wielkopolskie: 445,
6. województwo zachodniopomorskie: 438,
7. województwo pomorskie: 419,
8. województwo śląskie: 389,
9. województwo warmińsko-mazurskie: 291,
10. województwo kujawsko-pomorskie: 188,
11. województwo łódzkie: 185,
12. województwo lubelskie: 178,
13. województwo opolskie: 107,
14. województwo podlaskie: 100,
15. województwo świętokrzyskie: 64.
Na drugim miejscu pod względem liczebności jest mniejszość romska. W 2021 roku przynależność mniejszości romskiej zadeklarowało 13 303 obywateli Polski. Najwięcej ich zamieszkuje województwo śląskie - 1724. W województwie małopolskim stwierdzono 1637 osób mniejszości romskiej. 5295 osób deklarowało przynależność do mniejszości tatarskiej. Karaimi są najmniejszą ze wszystkich mniejszości etnicznych w Polsce. Podczas spisu w 2021 roku przynależność do mniejszości karaimskiej zadeklarowało 3479 osób. Pochodzenie etniczne Karaimów stanowi przedmiot dyskusji naukowej od połowy XIX wieku. Według współczesnych wschodnioeuropejskich Karaimów tylko Karaimi zamieszkujący dawniej Bliski Wschód (Egipt, Irak i Syrię), a obecnie Izrael i USA, czyli tzw. Karaimi orientalni są pochodzenia semickiego, podczas gdy znaczna część Karaimów wschodnioeuropejskich (Ukraina, Łotwa, Rosja i Polska) ma pochodzenie tureckie, a drobna część posiada slowiańską etnogenezę. Karaimi wyznają karaimizm – religię, której początki sięgają okresu Pierwszej Świątyni. Jako odrębna religia wyłoniła się ostatecznie na przełomie VII i VIII w. z judaizmu. Wielu Ślązaków uważa się za przedstawicieli narodowości odrębnej od innych, w tym od polskiej, niemieckiej, czeskiej i słowackiej. Argumentują to odmienną kulturą, historią i językiem. W 2021 roku aż 596 224 obywateli Polski deklarowało przynależność do narodowości śląskiej. Należy jednak podkreślić, że odrębność tej grupy nigdy nie została uznana, a Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie (1998 r. i 2007 r.) przyjął, że Ślązacy nie mogą być uważani za odrębną grupę narodową. Według ostatnich szacunków w Polsce zamieszkuje obecnie 20 – 25 tysięcy osób deklarując się jako Żydzi.
|
