Dwór w Opokach
Jak wyglądał dwór w Opokach mało kto dziś pamięta, bo popadł w ruinę i rozebrano go w latach sześćdziesiątych XX w. Został nam tylko do podziwiania dworu obraz, który pozostał we fragmentarycznych wspomnieniach najstarszych mieszkańców wsi.
A był to ponoć budynek dwupiętrowy na wysokim podpiwniczeniu, pod dachem czterospadowym pod dachówką, zupełnie przypominający stojący dziś na jego miejscu, ale był to stan poniemiecki, bo Niemcy podwyższyli dwór o jedno piętro. Za czasów polskich właścicieli był jednopiętrowy, z wejściem od strony południowej. Przez okienka podpiwniczenia można było zaglądać do kuchni, która tam była zlokalizowana. Dwór nie posiadał charakterystycznego dla tego typu budynku ganku, ani kolumnady przy wejściu głównym. Od strony drogi, prowadziła alejka wysadzana świerkami. Od tyłu budynku było jeszcze wejście dla służby.
Historia
Tereny wsi były zaludnione już przynajmniej od II w. p.n.e. Prowadził tędy szlak handlowy zorganizowany jeszcze przez Celtów, a potem przejęty i rozwinięty przez Rzymian i nazwany Szlakiem Bursztynowym. Zaczynał się w Rzymie i prowadził przez naddunajskie faktorie, Czechy, Morawy, Śląsk do Opola i dalej przez Kalisz do Konina. Centralny punkt kujawskiego odcinka usytuowany był w rejonie Kruszy Zamkowej koło Inowrocławia. Osady obsługujące szlak rozmieszczone były w odstępach około 20 kilometrów. Między Koninem, a przeprawą na Wiśle w Otłoczynie było pięć takich: koło Paniewa, Kościeszek, w Kruszy Zamkowej, Kaczkowie i Opokach.
We wczesnym średniowieczu Opoki stanowiły już punkt opolny, czyli obszar dóbr z organizacją go-spodarczą, znajdujących się w rękach jednego właściciela. W Opoczkach w XIII w. istniał gród nie-kasztelański. Wcześnie obie wsie, a mianowicie Opoczki (Kleine Opoki, Opoki Minor, Kleinottingen) i Opoki (Gross Opoki, Opoki Maior, Grossottingen), stały się własnością kościelną. Opoki już w 1203 r. należały do kapituły płockiej, nadane za czasów Konrada mazowieckiego, co potwierdza dokument z 1229 (1239) r . Wsi Opoki, należącej do biskupstwa płockiego, podobnie jak Sędzinowi i Ostrowąsowi książę kujawski Kazimierz nadał pewne wolności 29 września 1252 r .
W 1292 r. książę kujawski Władysław Łokietek, na prośbę Tomasza biskupa płockiego, pozwolił na budowę warowni we wsi Opoki - que wulgariter nuncupatur Opogy, que sita est in terra Cyawiensi castrum edificare et plantare, lecz do takiej budowy nigdy nie doszło. Jednak badania archeologiczne w pobliżu wsi pozwoliły odkryć wczesnośredniowieczną konstrukcję z palisadą średnicy około 14 m, która może być jednak pozostałością warowni biskupiej.
Na początku wojny trzynastoletniej w 1454 r. Opoki były punktem zbornym dla wojska. Kazimierz IV Jagiellończyk przebywał w tym czasie we wsi prawie dwa tygodnie. Stąd udał się do Nieszawy, ale jeszcze w starej lokalizacji pod Toruniem, aby tam przeprawić się przez Wisłę.
Według lustracji poradlnego z 1489 r. we wsi Maiores Oppogy (Opoki), należącej do kapituły płockiej, było 20 łanów osiadłych, 7 opustoszałych, 3 sołtyskie, karczma i folwark.
Maksymilian Borucki w swoim dziele wymienia Wielkie i Małe Opoki w parafii Brodnia w powiecie inowrocławskim jako własność biskupów kujawskich w roku 1489, a stan ten miał trwać do rozbiorów.
Lustracje z lat 1557 -1566 informują o wsi Opoki (Opoky Maior) w parafii Grabie, należącej do kapituły płockiej, w której odnotowano 16 łanów kmiecych, 11 łanów czynszowych, 3 łany sołtyskie, 2 osadników i 1 rzemieślnika.
Po rozbiorach dobra Opoki zostały przejęte przez rząd pruski. W wydanym w 1846 r. przez J. N. Bobrowicza i L. Platera Opisie Wielkiego Księstwa Poznańskiego Opoki zamieszkiwało 246 osób w 27 domach. Zostały tam wymienione wśród wsi rządowych.
Około połowy XIX w. właścicielem wsi był Stefan Kozłowski. Kolejnym po nim właścicielem był Władysław Czarnecki. Według informacji podanych przez M. Guślakowa był uczestnikiem powstania styczniowego jako skarbnik zbierający środki dla powstańców. Po nim własność przeszła na Józefa Podlaszewskiego. "Dziennik Poznański" nr 137 z 1893 r. na stronie 4 informuje o ślubie Józefa Podlaszewskiego z Parchania ze Stefanią Romecką z Opok, który odbył się 13 czerwca 1893 r. w Grabiu. W numerze następnym informację sprostowano, podając inne nazwisko panny młodej - Stefania Czarnecka. Była to córka Władysława Czarneckiego. W Księdze adresowej Polski z 1930 r. jako właściciel majątku w Opokach i w niedalekich Zdunach wymieniony był nadal Józef Podlaszewski. Grób rodziny Podlaszewskich znajdował się jeszcze do niedawna na cmentarzu parafialnym w Grabiu.
Zbigniew Sołtysiński
|
