Pod maską współczesności
Kto by pomyślał, że nowocześnie wyglądający, schludny budynek przychodni lekarskiej w Konecku, może kryć pod warstwą tynku jakąś tajemnicę. A tynki budynku kryją dawny dwór o ponad półtora wiecznej historii. W chwili obecnej po remontach i przebudowach nie przypomina starego dworu, siedziby dawnych właścicieli Konecka.
Najstarsze ślady osadnictwa w Konecku pochodzą z epoki neolitu, kultury pucharów lejkowatych (2500-2200 r. pne.), późniejsze z okresu wpływów rzymskich, kultury przeworskiej( II w. ne.)
Historia
Po raz pierwszy nazwa wsi jako Konieck lub Konojeck w powiecie brzeskim pojawia się na początku XIV wieku. Wtedy to ówczesny właściciel Krzesław Konecki herbu Łabędź sprzedał za 60 grzywien biskupowi włocławskiemu dwie wsie na swój wykup z niewoli. Akt ten miał swoje późniejsze reperkusje, bowiem synowcowie Krzesława, Mieczysław, Stanisław z synem Dersławem i Adam wytoczyli proces biskupowi. Spór zakończyła ugodą w 1326 roku, na mocy której biskup dopłacił 30 grzywien odczepnego.
Parafia i najstarsza świątynia p.w. św. Prokopa powstały, jak informują dokumenty, przed 1325 r.
Jako właścicielka Konecka w latach 1418-1424 wymieniana jest wdowa po Mikołaju Koneckim Jadwiga i jej dzieci Zygmunt i Małgorzata. W 1433 roku właścicielem dóbr był Andrzej Dunin herbu Łabędź, w 1444 r. Koneck i Chromowolę przejął działem Mikołaj Zbożeński po zmarłym bracie Pawle. Według spisu z 1489 roku na dobra Koneck składały się folwark i lasy. Około połowy XVI wieku właścicielem Konecka był kalwin Łukasz Grabski herbu Pomian, kasztelan kruszwicki. Koneck był własnością Grabskich bez mała do połowy XVIII wieku. W latach 1560-1582 dobra Koneck z folwarkami Zapustek i Zieleniec należały do Łucji i Marcina Grabskich. Spis z roku 1634 mówi o Konecku jako wsi o 64 dymach, a już po potopie szwedzkim w roku 1662 tylko 26. W 1725 r. jako właścicielkę wymienia się Helenę z Walewskich Grabską. Później dobra przechodzą w ręce Dąmbskich herbu Godziemba. W roku 1779 Koneck wraz z olędrami stanowi własność Stanisława Dąmbskiego. Ten sprzedaje go po 1793 r. Antoniemu Biesiekierskiemu herbu Pomian, kasztelanowi kowalskiemu. Kiedy zmarł w 1818 r. dobra dziedziczy po nim żonaty z Konstancją Sokolnicką, syn Feliks, którego miał z pierwszą żoną Anielą Zboińską z Ossówki herbu Ogończyk. Drugą żoną była Anna Aniela Dąmbska z Dąbia herbu Godziemba. Feliks Biesiekierski zmarł bezpotomnie w roku 1841, a schedę po nim przejął brat mleczny Wincenty Bonawentura, syn Anny Anieli, który zmarł w1863 r. Pozostawił po sobie potomstwo w postaci synów Romana, Antoniego, Wiktora, Juliana Lamberta i córek Anny Kamilli i Heleny. Koneck dziedziczył najstarszy z synów, Roman, dziedzic Jarantowic, który za udział w powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię.
W 2013 roku mieszkańcy ufundowali tablicę pamiątkową na jego cześć na ścianie dworu. Mimo licznych spadkobierców dobra Koneck z folwarkami Biesiekierz, Pomiany, Zapustek, Wincentowo, Młynek przechodzą w roku 1867 w ręce Kornelego Kazimierza Edwarda Sulimierskiego herbu Starykoń i jego żony Adaminy z Markowskich herbu Szeliga. To za czasów Kornelego wybudowano dwór. Około 1907 roku majątek po ojcu przejmuje jeden z synów, Władysław i włada nim do II wojny światowej. Po wojnie majątek został rozparcelowany, a park i dwór zostały przekazane posterunkowi Milicji Obywatelskiej i GS rSamopomoc Chłopskar1; . Budynki folwarku przejął SKR. Dopiero na początku lat 60-tych XX wieku dwór stał się własnością Gminy Koneck. W latach 1972-75 dokonano gruntownej przebudowy dworu, wskutek czego utracił zupełnie cechy stylowe. Od 1999 dwór i park przeszły w ręce prywatne, mieści się w nim przychodnia i mieszkania.
Dwór
Powstanie dworu w Konecku datuje się na drugą połowę XIX wieku. Budynek dworu z czasów przed przebudową był jednopiętrowy z cegły ceramicznej na wysokim podpiwniczeniu kamiennym. Stropy piwnic betonowe, parteru drewniane. Zwieńczeniem był dach mansardowy z licznymi facjatami, kryty blachą. W elewacji frontowej północno-zachodniej wyróżniał centralny ryzalit, w którym na parterze zlokalizowane były główne drzwi prowadzące wprost z ujętego w łuki murów podjazdu. Ten kończył się na wysokości drzwi wejściowych, a więc powyżej poziomu piwnic. Na wysokości poddasza obszerna mansarda z dużym, przeszklonym, łukiem sklepionym otworem okiennym. Całość zwieńczona trójkątnym szczytem. Po każdej ze stron ryzalitu po trzy otwory okienne na parterze i tyleż na poddaszu. W elewacji parkowej, z tyłu budynku od południowego wschodu obszerna loggia w centralnej części parteru, ograniczona trzema arkadami. Na poziomie piwnic podobnie. Po bokach po jednym otworze okiennym. Przed arkadą na parterze dobudowano w późniejszym okresie taras i schody biegnące w kierunku południowo-zachodnim po ścianie budynku. Na poddaszu pięć facjat. W elewacji południowo-zachodniej centralny otwór okienny na parterze, flankowany prostokątnymi blendami. Elewacja od północnego- wschodu podobna.
Ściany budynku pokrywał tynk gładki. Wśród elementów dekoracyjnych kanelowane pilastry z ozdobnymi głowicami na narożnikach, licu ściany i na podporach arkad z tyłu budynku. Na pilastrach wspierał się biegnący dookoła budynku profilowany gzyms odcinający parter od poziomu poddasza. Nad nim fryz w postaci pasa ułożonych regularnie płycin, oddzielonych od siebie pionowymi pasami tynku. Otwory okienne na parterze w płaskich opaskach z kluczem i uszakami, pod nimi wydzielone z lica ściany płyciny, ograniczone z boków pasami tynku. Drzwi wejściowe również w tynkowej opasce z uszakami. Okna mansardowe z owalnymi naczółkami ozdobionymi kluczem. Wszystkie okna o konstrukcji skrzynkowej ze ślemieniem. Drzwi wejściowe dwudzielne z nadświetlem.
We wnętrzu sień prowadząca do pomieszczeń na parterze i schodami na poddasze.
Założeniu dworskiemu towarzyszył folwark, po którym do dziś pozostał jeden z czworaków, naprzeciw bramy wjazdowej do dworu. Na miejscu pozostałych budynków folwarcznych stoją dziś współczesne.
Park
Budynek dworu otoczony jest parkiem, datującym się z drugiej połowy XIX wieku. Po 1945 roku ulegał licznym przekształceniom. Założenie o charakterze krajobrazowym i zwartym układzie kompozycyjnym z wolnymi przestrzeniami i swobodnymi grupami drzew. Główna brama wjazdowa na teren parku znajduje się od stronu północno-zachodniej. Prowadzi od niej droga w kierunku budynku dworu, obsadzona północnego wschodu jesionami. Przed samym budynkiem podjazd, kształtem zbliżony do trapezu. Od strony północno-wschodniej rząd współczesnych budynków mieszczących mieszkania i aptekę. Wydzielony w ten sposób dziedziniec posiada mini ogród z wydzielonymi ścieżkami. Park zajmuje obszar o nieregularnym kształcie. W centralnej części staw w formie rozlewiska, utworzonego przez przepływający tędy ciek wodny. W północnej części niewielki wzgórek, otoczony rowem. Obok niego jeszcze dwa mniejsze, od południowego-wschodu. Teren wokół wzgórków porośnięty trawami, podmokły w dużej części. Cały teren z trzech stron otoczony polami uprawnymi. Wzdłuż południowej granicy w kierunku na wschód, dalej na północ wzdłuż brzegu stawu rzędowo posadzone świerki. Przez park prowadzą dziś dwie ścieżki w kierunku południowo wschodnim. W wyznaczonych przez niego granicach skupiona jest większa część drzewostanu. W części południowo-wschodniej obszerna polana. Rozmieszczenie przestrzenne drzewostanu tylko fragmentarycznie pozwala odczytać dawną kompozycję parku. Oprócz wymienionych już wcześniej nasadzeń jesionów i świerków, na uwagę zasługują dwa stare kasztanowce na jednym ze wzgórków, obsadzenie leszczynowe jednego z nich, trzy dęby w północnej części i ślady rzędowego granicznego obsadzenia głogami. Drzewostan zdominowany jest przez topole białe. Starodrzew stanowią klony pospolite, kasztanowce białe, derenie, jesiony, graby, świerki, topole i lipy. Wiek tych drzew określono na 70 do 110 lat.
Zakończenie
Aktualny właściciel dworu dr nauk medycznych Konrad Włodarczyk miał w planach przeprowadzenie gruntownej przebudowy budynku w celu przywrócenia dawnego wyglądu z mansardowym dachem i wszelkim innym zastosowanym tu dawnej detalem architektonicznym. Realizacja marzeń wymagałaby jednak nie byle jakiej wiedzy z dziedziny architektury i ogromnego nakładu środków finansowych, a więc ambitne plany pozostają nadal w sferze marzeń, a wspaniałość koneckiego dworu tylko wspomnieniem.
Zbigniew Sołtysiński
|
