Dwór nad jeziorem
Piękny widok na Jezioro Ostrowąs i leżącą za nim wieś roztacza z dworu w Plebance. Wielka połać wód, pola dookoła i przycupnięte u stóp kościoła zagrody. Czy można było znaleźć lepsze miejsce pod budowę dworu?
Osadnictwo na terenie wsi ma już bardzo długą historię. Najstarsze znaleziska pochodzą z epoki brązu. Znaleziono tu też ślady osady kultury łużyckiej. Pozostałością po osadnictwie z epoki żelaza jest cmentarzysko kultury pomorskiej z charakterystycznymi dla niej urnami twarzowymi.
Historia
Wieś w XIX wieku należała do gminy Służewo, parafii Ostrowąs. Według spisu z 1827 roku był tu jeden dom i 20 mieszkańców. Według Maksymiliana Boruckiego folwark Plebanka został oddany w wieczystą dzierżawę właścicielowi dóbr Ośno Janowi Sumińskiemu za opłatą wkupnego 8000 rubli i kanonu 469 rubli i 47 kopiejek rocznie. Prawo dzierżawy nabył po Sumińskim Konstanty Lipski, a od niego w 1857 Antoni Weber. Od skarbu państwa nabył dobra Mieczysław Weber w 1881 roku. W tym czasie majątek Plebanka rozciągał się na areale 483 mórg nowopolskich, w tym ziemi pszennej 92 morgi, żytniej i lepszej 207, łąki - 69, ziemi żytniej, piaszczystej i pastwisk - 33, nieużytków - 82. W 1886 były tu dwa budynki drewniane i 8 murowanych. W uprawie stosowano płodozmian 12 polowy.
Około 1900 roku jako właściciela majątku wymienia się Władysława Gąbczyńskiego. Po I wojnie światowej kupił go Konstanty Przywieczerski. Dziś dwór jest własnością gminy Aleksandrów Kujawski i pełni funkcje mieszkalne.
Dwór
Budynek powstał około 1900 roku, a w 1920 rozbudowano go o skrzydło. W 1964 roku doczekał się gruntownego remontu. Dwór w stylu polskim, murowany, otynkowany, na podmurówce z kamienia polnego. Wzniesiono go pierwotnie na planie prostokąta, jednopiętrowy. Wysoki czterospadowy łamany dach, kryty dachówką karpiówką ułożoną w koronkę, dziś płytami z eternitu, mieścił mieszkalne poddasze. Od frontu o wystawie północno-wschodniej centralny półkolisty ganek kolumnowy (na słupach). Pod ganek prowadza niskie stopnie schodów. Ponad nim balkon nakryty stożkowym daszkiem, wspartym na czterech słupach. Z boków ganków niesymetrycznie ułożone otwory okienne. Elewacja tylna, południowo-zachodnia, z centralnym dwukondygnacyjnym ryzalitem, nakrytym trzyspadowym dachem. Od strony północno- zachodniej facjata w dachu. Od południowego zachodu niższe parterowe skrzydło z trzyspadowym dachem. Budynek pozbawiony elementów dekoracyjnych. Jedyne, które można uznać za takie to przypory w narożnikach dobudowanego skrzydła i gzyms odcinający parter od poddasza na ryzalicie ogrodowym.
Układ wnętrz mieszany dwu i trzytraktowy. Stropy drewniane z podsufitką drewnianą. Do wnętrza prowadzą dwudzielne drzwi z nadświetlem. W sieni pozostałość pilastra i fryzu. Stąd też zabiegowe schody na poddasze.
Park
Budynkowi towarzyszy założenie parkowe o trudnym dziś do rozpoznania układzie pierwotnym. Umiejscowione jest na południowy- wschód od dworu. Obszar przezeń zajmowany to około pół hektara. W północnej części zagłębienie po wysychającym stawie, zarastającym dziś szuwarem. Wokół stawu kilka topoli białych, których wiek można określić na nie więcej niż sto lat. Wschodnią granicę parku wyznacza szpaler klonowy. W południowej części polana otoczona rzadkimi młodymi nasadzeniami brzozowymi. Można tu znaleźć również soliterowe klony, pojedynczy okaz robinii akacjowej i lipy szerkolistnej, u brzegu stawu olsze.
|
