Perła w morzu zieleni
Jak na tak małe miasteczko, o krótkiej historii, Aleksandrów Kujawski posiada kilka budowli o charakterze można by rzec monumentalnym. Wspomnieć w tym miejscu trzeba dworzec, gmach Kolegium Salezjańskiego i pałac Trojanowskich, o którym wielu z nas wie, że jest, ale niewielu wie jaki jest, więc wybierzmy się na stronach niniejszego artykułu na wycieczkę do tego wyjątkowego miejsca.
Rzadko się zdarza, aby jakikolwiek pałac, czy dwór w Polsce pozbawiony był otoczenia w postaci parku lub ogrodu. Także i tu pałac znajduje się w na terenie rozległego założenia parkowego, w terenie lekko sfałdowanym, opadającym w kierunku wschodnim.
Budynek usytuowany w zachodniej części parku zorientowano na osi wschód zachód. Osiami kompozycyjnymi są dwie drogi wewnętrzne: północno - wschodnia i południowo- wschodnia. Droga północno wschodnia wiedzie łukiem od dzisiejszej głównej bramy wjazdowej w kierunku Doliny Szwajcarskiej. Do niej pod kątem prostym już za pałacem odchodzi droga południowo wschodnia stanowiąca aleję obsadzoną grabami. Od głównego wejścia pałacowego prowadzi równoległa do poprzedniej aleja lipowa. Kiedyś poprzedzona klombem przed budynkiem.
Park ma charakter krajobrazowy. Zadbano o wykorzystanie naturalnych form w postaci występujących to jarów, stawu. Nadano miejscu nieco romantyczny nastrój; jeszcze kilka lat temu na cyplu stawu można było znaleźć szczątki budowli, noszącej nazwę "świątyni dumania". Dziś ani cypla, ani świątyni nie uświadczysz.
Cały teren parku obsadzony jest drzewostanem o bogatym składzie gatunkowym.
Pałac
Sam pałac, którego biel i żółcienie ścian pięknie prezentują się na tle zieleni parku, to obiekt eklektyczny, łączący elementy różnych stylów architektonicznych o przewadze elementów klasycyzujących.
Nie sposób w tym miejscu nie wymienić detalu architektonicznego, który stanowi o charakterze obiektu, bowiem pałac w swoim założeniu nawiązuje do tzw. budowli belwederskich, posiadając dodatkowe piętro nad najwyższą kondygnacją budynku i wieńczące go tarasy.
W bryle wyróżniają się trzy zasadnicze segmenty, największy centralny i dwa boczne. Centralny, występujący swoim obrysem przed dwa pozostałe, pokryty jest dachem namiotowym maskowanym od zewnątrz tralkową attyką. Jej narożne postumenty zdobią smukłe kielichy. Pod attyką zastosowano szeroki , konsolkowy gzyms koronujący, który wraz z nią nadaje lekkości budowli. Boczne segmenty zwieńczone są tarasami otoczonymi tralkową balustradą i tu zastosowano narożne postumenty ozdobione wazami.
Całość posadowiono na wysokim cokole zaznaczonym gzymsem odcinającym, który jednocześnie dzieli budynek na część oficjalną i sutereny. Naroża ścian w przyziemiu i parterze ozdobione boniowanymi lizenami,
a na piętrze żłobkowanymi pilastrami.
W elewacji południowej segmentu środkowego znajduje się czterokolumnowy portyk , dźwigający balkon z tralkową balustradą, ozdobioną w narożach wazami. Kolumny , żłobkowane w stylu pseudokorynckim, wspierają się na wysokim cokole. Między nimi tralkowa balustrada. Z obu boków portyku, przy ścianie, do wejścia prowadzą ujęte zewnętrznie w uskokowe policzki (murki) schody. Wejście główne ozdobione jest profilowaną opaską, a po jej bokach pilastrami na wysokości dwóch zewnętrznych kolumn portyku.
Duże otwory okienne wsparto na gzymsach podokiennych. Okna na parterze zamknięte półkoliście opaską z klinem, poniżej łuku przyjmującą formę pilastrów. Na piętrze otwory są wyższe, prostokątne, ozdobione profilowanymi opaskami z półkolistym przyczółkiem z klinem. Wszystkie otwory okienne wsparte są na imitacji tralkowej balustrady.
Układ wnętrz pałacu jest dwutraktowy. Centralną częścią jest salon w trakcie frontowym i hall klatki schodowej w trakcie północnym. Łącznikiem między kondygnacjami są schody główne w hallu i kręcone żeliwne schody do sutener. Trójbiegowe schody główne wyłożono marmurem i ujęto żeliwną ażurową balustradą. Posadzka w hallu z ceramicznych czarnych i białych płytek ceramicznych. Sufity bogate w sztukaterie. W salonie marmurowy kominek, posadzka z płyt marmurowych.
Historia
Osada Aleksandrów (Aleksandrowo) powstała na terenie folwarku Białe Błota, którego historia sięga daleko w przeszłość, bo pierwsze źródła wspominają go już w XV wieku. W lustracjach rporadlnegor1; województwa inowrocławskiego z 1489 r. wymieniona jest w parafii Służewo wieś szlachecka Byalablotha. W latach 1560-1582 wieś wchodziła w skład majątku Piotra Grabskiego herbu Pomian obok pobliskich Grabi, Starych Grabi i Kawęczyna. Drugim posiadaczem ziemskim z tego okresu był Łukasz Grabski, kasztelan kruszwicki, mający tu swój udział w gruntach wielkości sześciu łanów. Prawdopodobnie w latach 1683 - 1684 Białe Błota były niezamieszkane. W 1789 roku właścicielem dóbr był Jakub Wolski. Kolejnymi właścicielami byli Modlińscy, którzy nabyli je w 1819 roku od Wolskich. Z kolei Modlińscy sprzedają majątek w 1847 roku Walentemu Trojanowskiemu, pomocnikowi naczelnika komory celnej w Służewie. Jako właściciel wymieniony jest on w roku 1850. W 1859 syn Walentego, Władysław sprzedał część folwarku Towarzystwu Kolei Żelaznych. To właśnie Władysław był budowniczym pałacu. Mogło to mieć miejsce około roku 1900, a jak chcą niektórzy badacze jeszcze przed 1885. Władysław zmarł w roku 1907, a schedę po nim przejął adoptowany syn, Edward hrabia Mycielski-Trojanowski i władał majątkiem do wojny, z początkiem której musiał opuścić pałac.
Po drugiej wojnie światowej w wyniku reformy rolnej majątek podzielono, a na resztówce wraz z pałacem o powierzchni około 55 ha powstało Technikum (Gimnazjum) Ogrodniczo Pszczelarskie w 1945 roku i jako Zespół Szkół nr 1 funkcjonuje po dzień dzisiejszy.
Ostatni przedwojenny właściciel
Przy okazji warto skupić na chwilę uwagę na osobie Edwarda Mycielskiego- Trojanowskiego. Był adoptowanym synem Władysława Trojanowskiego. Urodził się w 1878 roku w Poznaniu. Jego biologicznymi rodzicami byli Michał (herbu Dołęga) i Helena Mikorska (herbu Ostoja) - Mycielscy. Tytuł hrabiowski Edward odziedziczył po ojcu Michale, a ten po dziadku Józefie, który otrzymał go od króla pruskiego w 1822 roku. Trojanowscy odznaczali się znakiem Szeliga. Edward, pozbawiony wcześniej majętności, zmarł w wieku 76 lat w roku 1954 w Toruniu.
Był człowiekiem o nieprzeciętnej osobowości, zapalonym myśliwym, podróżnikiem, działaczem społecznym, hojnym darczyńcą.
Wiele z dzisiejszych obiektów miasta stoi na ofiarowanych przez niego gruntach, choćby szpital, cmentarz żołnierzy ukraińskich, gmach macierzy szkolnej - Kolegium Salezjańskie. Organizował Ochotniczą Straż Pożarną, której został pierwszym prezesem. Miał swój wkład w powołanie szkoły rzemiosł. Podróżował do Afryki i na Bliski Wschód, skąd zwiózł do Aleksandrowa trofea myśliwskie, kolekcje dzieł sztuki i broni.
Hrabia był też literatem. Wydawał swoje pamiętniki afrykańskie. Po wojnie należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich.
Na zakończenie
W latach 1984 - 91 przeprowadzono kapitalny remont pałacu. Wzmocniono konstrukcję budynku, oczyszczono i uzupełniono sztukaterie, założono nowe tynki i całość odmalowano. W salonie mieści się aula wykładowa, w innych pomieszczeniach biblioteka i sale lekcyjne. Budynek nadal wymaga ciągłych napraw i remontów. Jednak według wiarygodnych źródeł jest jednym z najlepiej zachowanych założeń rezydencjonalnych w Polsce.
|
